Կարիերա — Ռեժիսոր, սցենարիստ, նկարիչ
Ծննդյան ամսաթիվը — 1922թ.
Ծննդավայր — Թբիլիսի
Մահվան ամսաթիվը —1996 թ., դեկտեմբերի 19
Մահվան վայրը — Մոսկվա
Ֆիլմերի քանակը — 22
Լավագույն ֆիլմերը — «Հասցեատիրոջ որոնումները», «Առաջին սիրո երգը», «Խաթաբալա», «Այս կանաչ-կարմիր աշխարհը», «Սգավոր ձյունը»
Յուրի Արամայիսի Երզնկյանը ծնվել է 1922 թ.-ին Թբիլիսիում: <<Հայֆիլմ>> կինոստուդիայում ավելի քան երկու տասնամյակների ռեժիսորական գործունեության ընթացքում նա ստեղծել է շուրջ տասնհինգ գեղարվեստական և բազմաթիվ փաստագրական ֆիլմեր: Յուրի Երզնկյանն իր ռեժիսորական գործունեությունը կինոյում սկսեց նկարահանելով բազմաթիվ կինոժուռնալներ ու վավերագրական կինոակնարկներ, որոնք երիտասարդ ռեժիսորին դասեցին հանրապետության ակնառու վավերագրողների շարքը: Զուգահեռաբար նա ձևավորում է թատերական ներկայացումներ, մասնակցում գեղարվեստական ցուցահանդեսների, նկարում քաղաքական ծաղրանկարներ ու երգիծական պլակատներ: 1952 թ. Նա ավարտում է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտի թատերագիտական ֆակուլտետը:
1955 թ.-ին էկրան է բարձրանում Երզնկյանի (ռեժիսոր Համասի Մարտիրոսյանի համագործակցությամբ) գեղարվեստաան անդրանիկ աշխատանքը` <<Հասցեատիրոջ որոնումները>> կինոնկարը: Այնուհետև նկարահանում է <<Հովազաձորի գերիները>> (1957 թ.), <<Առաջին սիրո երգը>> (1958 թ., ռեժիսոր Լաերտ Վաղարշյանի համագործակցությամբ), <<Իմ ընկերոջ մասին>> (1959 թ.), Փառքի օղակներ (1963 թ.), <<Դժվարին անցում>> ( 1964 թ.), <<Ապրում էր մարդը>> (1968 թ.), <<Կամուրջները մոռացության վրայով>> (1969 թ.) և այլ կինոնկարներ:
Չնայած այս ֆիլմերը թեմատիկայով, գեղարվեստական արժանիքներով ու ժանրային առանձնահատկություններով տարբեր են, սակայն միասնական են հեղինակային զգացումով ու ժամանակակից հրատապ պրոբլեմներին արձագանքելու ձգտումով:
Յուրի Երզնկյանի ստեղծագործական կյանքում կարևոր իրադարձություն էր <<Խաթաբալա>> կինոնկարը (1971 թ., ըստ Գաբրիել Սունդուկյանի համանուն պիեսի):
Այդ առթիվ նա ասել է.
<< Խաթաբալայի>> էկրանացման գաղափարը ես փայփայել եմ երկար տարիներ: Չգիտեմ, թե երբ է դա ծնվել: Գուցե պատանեկությանս տարիներին, որ անց եմ կացրել Թբիլիսիում, գուցե թատրոնի հետ առնչվելիս, երբ ինձ բախտ է վիճակվել տեսնել կատակերգության բազմաթիվ ինքնատիպ ու անկրկնելի բեմադրություններ: Գուցե սերը դեպի այդ գործը ինձ տվել է իմ ուսուցիչը` մեծ արվեստագետ Ռուբեն Սիմոնովը, որը երկար տարիներ երազում էր <<Խաթաբալան>> բեմադրել Վախթանգովի անվան թատրոնում>>:
ՀՍՍՀ ժողովրդական արտիստ Յուրի Երզնկյանի վերջին աշխատանքներից են <<Հայկական որմնանկարներ>> (1972 թ., որի առանցքը կազմում է Էդգար Հովհաննիսյանի բալետային երաժշտությունը, նրա <<Դավիթ և Խանդութ>>, <<Անտունի>>, <<Հավերժական կուռք>> բալետների պարային սյուիտները) Ակսել Բակունցի հայտնի <<Միրհավը>> պատմվածքի հիման վրա նկարահանված <<Այս կանաչ-կարմիր աշխարհը>> (1975 թ.) և <<Սգավոր ձյունը>> (1978 թ. ըստ Անրի Թրուայայի համանուն վիպակի) կինոնկարները:
1979 թ. <<Սգավոր ձյունը>> կինոնկարի համար Յուրի Երզնկյանին շնորհվեց ՀՍՍՀ պետական մրցանակ:
Յուրի Երզնկյանը մահացել է 1996 թ.-ին, դեկտեմբերի 19-ին Մոսկվայում, թաղված է Երևանում:
Ալեքսանդր Գրիգորևիչ Զարխին (1908 — 1997) խորհրդային կինոռեժիսոր է և կինոդրամատուրգ: Ծնվել է 1908 թ. փետրվարի 5-ին Պետերբուրգում: Խորհրդային կինոյի արշալույսին նշանակալից էր Զարխիի բեղուն ու բեղմնավոր գործունեությունը: Նա պատկանում է խորհրդային կինոգործիչների այն փառապանծ խմբին, որն իր ուսերի վրա վերցրեց խորհրդային կինոարվեստի զարգացման դժվարին գործը:
<<Գոյություն ունի դերասանների հետ աշխատելու տարբեր եղանակներ: Մի դեպքում իմ գործընկերները այս կամ այն կատարողին հրավիրելով, նրան ամբողջապես ազատ գործելու հնարավորություն են տալիս և նրանից հրաշք սպասում: Հաճախ ուրիշ կերպ է լինում. ռեժիսորը իր համար խնամքով մշակում է կերպարի հոգեբանական մեկնաբանությունը, հետո այն դարձնում է դերասանի սեփականությունը: Ես հենց այդպես եմ աշխատում: Ես այլ կերպ չեմ կարող: Դա վա՞տ է, թե՞ լավ, բայց իմն է: Երբ այդ իմը դերասանը ընդունում է, չի աղարտում, առաջանում է ստեղծագործական պայթյուն: Իմը դառնում է մերը: Ծնվում է կոլեկտիվ ստեղծագործություն, որը և տալիս է սպասված արդյունքը>>:
Իր աշխատանքային ոճի մասին այսպես է արտահայտվել ճանաչված ռեժիսորը:
1927 թ. Զարխին ավարտել է Լենինգրադի էկրանային արվեստի տեխնիկումը, իսկ երկու տարի անց աշխատել է Լենինգրադի <<Սովկինո>> ֆաբրիկայում, որը հետագայում կոչվեց <<Լենֆիլմ>> կինոստուդիա:
1929 թ. նա ռեժիսոր Իոսիֆ Խեյֆիցի հետ կազմակերպում է կոմերիտական առաջին բեմադրական բրիգադը և էկրանավորում <<Քամին դեմքին>> (1930թ.), և ապա` <<Կեսօր>> (1931 թ.) ֆիլմերը: 1933 թ. Զարխին, կրկին Խեյֆիցի համագործակցությամբ, նկարահանում է <<Իմ հայրենիքը>>, իսկ 1935 թ.` <<Եռուն օրեր>> կինոնկարները: Նրանց բեմադրած` <<Բալթիկայի դեպուտատը>> (1936 թ., 1941 թ. արժանացավ ՍՍՀՄ պետական մրցանակի) և <<Կառավարության անդամը>> (1939 թ.) երկերը կինոարվեստում ուշագրավ երևույթ էին: Պատերազմի տարիներին Զարխին, նորից Խեյֆիցի ընկերակցությամբ, նկարահանում է <<Նրա անունը Սուխե Բատոր է>> (1942 թ.), <<Մալախով Կուրգան>> (1944 թ.) գեղարվեստական և <<Ճապոնիայի ջախջախումը>> փաստագրական կինոնկարները: 1950-1955 թթ. Զարխին աշխատում է <<Բելոռուսֆիլմ>> կինոստուդիայում և ստեղծում է <<Պավլինկա>> (1952 թ.) և <<Նեստերկա>> (1955 թ.) ֆիլմերը: Տեղափոխվելով <<Մոսֆիլմ>> կինոստուդիա, Զարխին բեմադրում է <<Բարձունք>> (1957 թ., որը նույն թ.-ին Կարլովի Վարիի միջազգային կինոփառատոնում արժանացավ գլխավոր մրցանակներից մեկին), <<Մարդիկ կամրջի վրա>> (1960 թ.), <<Իմ կրտսեր եղբայրը>> (1962 թ.), <<Աննա Կարենինա>> (1967 թ.) և այլ ֆիլմերը:
1973 թ. Զարխին Կոնստանտին Ֆեդինի վեպի հիման վրա նկարահանեց <<Քաղաքներ և տարիներ>> կինոժապավենը: 1977 թ. նա ստեղծեց <<Պատմվածք անհայտ դերասանի մասին>> կինոնկարը, որը նվիրված է ստեղծագործական տարբեր ճակատագրեր ունեցող դերասաններին, իսկ 1980 թ. <<26 օր Դոստոևսկու կյանքից>> ֆիլմը, որը պատկերում է Դոստոևսկու կյանքի այն շրջանը, երբ նա աշխատում էր <<Խաղամոլը>> վեպի վրա: Վերջինս 1981 թ. Արևմտյան Բեռլինում կայացած 31-րդ փառատոնում արժանացավ <<Արծաթյա արջ>> մրցանակին:
ՍՍՀՄ ժողովրդական արտիստ, սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, ՍՍՀՄ պետական մրցանակի կրկնակի դափնեկիր Ալեքսանդր Զարխիի կինոնկարները իրենց հաստատուն տեղն ունեն սովետական կինոյի պատմության մեջ: Ալեքսանդր Զարխին մահացել է 1997 թ. հունվարի 27-ին Մոսկվայում:
Posted in Կինոռեժիսորներ, Կինոսցենարիստներ
Պիտակներ՝ 20-րդ դարի կինոռեժիսորներ, 20-րդ դարի սցենարիստներ, Մարդիկ` ծնված 1908 թ., Մարդիկ` ծնված Սանկտ Պետերբուրգում, Մարդիկ` ծնված փետրվարի 18-ին, Մարդիկ` մահացած 1997 թ., Մարդիկ` մահացած Մոսկվայում, Մարդիկ` մահացած հունվարի 27-ին, Մոսֆիլմում գործունեություն ծավալած մարդիկ, Ռուսաստանի կինոռեժիսորներ, Ռուսաստանի սցենարիստներ, ՌԽՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչներ, ՌԽՖՍՀ Ժողովրդական արտիստներ, Սանկտ Պետերբուրգի կինոյի և հեռուստատեսության համալսարանի շրջանավարտներ, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսներ, Ստալինյան մրցանակի դափնեկիրներ, Ալեքսանդր Զարխիի ֆիլմերը, Բելոռուսական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչներ, Լենինի շքանշանի ասպետներ, Լենֆիլմում գործունեություն ծավալած մարդիկ, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ, ԽՍՀՄ Ժողովրդական արտիստներ, Խորհրդային կինոռեժիսորներ, Խորհրդային սցենարիստներ, Կինոդրամատուրգներ ըստ այբբենական կարգի, Կինոռեժիսորներ ըստ այբբենական կարգի
Կինոմանիա 